Υλικά πλαστικοποίησης

Όσοι από εμάς ασχολούνται με την ψηφιακή εκτύπωση γνωρίζουν ότι η πλαστικοποίηση μπορεί να προστατεύσει τις εκτυπώσεις από την ηλιακή ακτινοβολία, την ατμοσφαιρική ρύπανση, την υγρασία, το graffiti, κλπ. Επίσης, ότι μπορεί να δώσει λάμψη στα θαμπά χρώματα ή να δώσει εξαιρετική ζωντάνια στα gloss. Αυτό όμως που, πιθανά, να μην γνωρίζουν πολλοί είναι πόσα και ποια είδη υλικών πλαστικοποίησης υπάρχουν.

Aνέλαβες μια εκτυπωτική εργασία, σπατάλησες χρόνο στο στήσιμό της και στο ripάρισμα, εκτύπωσες και ήρθε η ώρα της πλαστικοποίησης…Και ο «ξαφνικός θάνατος» ήρθε!!! Καταστροφή (!) με κόστος σε χρόνο και χρήμα. Κάποιοι είχαν βρει την λύση. Αν και διέθεταν μηχανή πλαστικοποίησης, απευθύνονταν σε κάποιο εργαστήριο ή ακόμη χειρότερα, έθεταν περιορισμούς στο τι μπορούσαν να προσφέρουν στους πελάτες τους. Με αφορμή λοιπόν αυτό το σενάριο, θεώρησα ότι μια δεύτερη προσέγγιση στο θέμα, από την πλευρά των υλικών, ίσως θα βοηθούσε ακόμη περισσότερο. Το κατάλληλο υλικό πλαστικοποίησης, σε συνδυασμό με τα μελάνια που χρησιμοποιήθηκαν και το υλικό εκτύπωσης μπορούν να δώσουν το μέγιστο δυνατό κέρδος στην εφαρμογή σας. 

   Το πρώτο και βασικότερο είναι η σωστή ενημέρωση, βάση των αναγκών σας, από την εταιρεία που σας προμηθεύει υλικά πλαστικοποίησης. Γνωρίζοντας τα θετικά και αρνητικά των υλικών που θα χρησιμοποιήσετε, τα τεχνικά χαρακτηριστικά τους, και το για ποιες εφαρμογές είναι ενδεδειγμένα θα σας δώσουν μια καθαρότερη εικόνα για την σωστότερη επιλογή υλικού. 

Τα υλικά πλαστικοποίησης, κατά βάση, εμπίπτουν σε πέντε βασικές κατηγορίες:

• pressure–sensitive films. Τις περισσότερες φορές πρόκειται για υλικά βάσης PVC ή πολυεστερικά με ακρυλική κόλλα, της οποίας η σκληρότητα και η αντοχή μπορεί να ποικίλλει. Συνήθως αναφέρονται ως «ψυχρές» επειδή δεν χρειάζονται θερμοκρασία κατά την εφαρμογή τους, παρά μόνο πίεση.  
• τυποποιημένα θερμής πλαστικοποίησης υλικά. Πρόκειται για υλικά βάσης πολυεστέρα με κόλλα πολυαιθυλενίου. Η διάδοσή τους οφείλεται κύρια στην χαμηλή τιμή τους.  Συνηθέστερη εφαρμογή τους είναι η «κάψουλα», κυκλοφορούν σε standard μεγέθη και η θερμοκρασία εφαρμογής κυμαίνεται από 90 έως 140°C.
• χαμηλής θερμοκρασίας υλικά πλαστικοποίησης. Ουσιαστικά είναι δεύτερης γενιάς υλικά θερμής πλαστικοποίησης, βάσης πολυεστέρα με κόλλα πολυαιθυλενίου. Η θερμοκρασία εφαρμογής τους είναι μεταξύ των 80 και 100°C.
• θερμοβοηθούμενα υλικά. Ονομάζονται και HeatSet™. Είναι συνήθως βάσης PVC με θερμοπλαστική κόλλα, η οποία απαιτεί θερμοκρασία μεταξύ των 75° και 90°C.
• υγρή πλαστικοποίηση. Είναι υγρά επιστρώματα, τα οποία εφαρμόζουν πάνω στα υλικά είτε με κατάλληλη μηχανή (υγρή πλαστικοποιητική), είτε με applicator (εφαρμογή με πιστόλι αέρα, με ρολό, κλπ.). Τα υγρά αυτά συνήθως είναι υδατοδιαλυτά και σπάνια βάσης διαλύτη.

   Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να τονίσω ξανά, ότι ο σωστός συνδυασμός υλικού εκτύπωσης και μελανιών με το κατάλληλο υλικό πλαστικοποίησης είναι εξαιρετικά σημαντικός, προσφέροντας την ηρεμία και την οικονομία (χρόνου και χρήματος) στην εφαρμογή. 

Οι περισσότεροι γνωρίζετε ήδη ότι υπάρχει ένας μόνο τρόπος να γλυτώσετε χρόνο και χρήμα, και φυσικά να αποφύγετε την επικείμενη καταστροφή…η δοκιμή! Κι επειδή η επανάληψη είναι η μητέρα της μάθησης, η όποια αλλαγή μελανιών ή υλικού εκτύπωσης μπορεί να σας ψιθυρίσει μια λέξη… Κ Α Τ Α Σ Τ Ρ Ο Φ Η ! Υπάρχουν διάφοροι λόγοι οι οποίοι μπορούν να οδηγήσουν στην λέξη αυτή. Ο τύπος του υλικού εκτύπωσης που θα πλαστικοποιηθεί, οι συνθήκες στο χώρο εργασίας, το υλικό πλαστικοποίησης και η μηχανή που θα χρησιμοποιηθεί. Ανάλογα με τον τύπο της μηχανής γίνεται και η επιλογή του film. Αν η μηχανή είναι ψυχρή τότε το υλικό είναι pressure sensitive. Αν η μηχανή έχει θερμαινόμενους κυλίνδρους τότε, εκτός του ψυχρού υλικού, μπορεί να χρησιμοποιηθούν «θερμά» υλικά. Η υγρή πλαστικοποίηση χρησιμοποιεί υγρά βερνίκια, και απαιτεί ειδική μηχανή επιβερνίκωσης.  

   Ας δούμε λοιπόν, τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των υλικών πλαστικοποίησης και πότε θεωρείται καλύτερη η επιλογή κάποιου υλικού από κάποιο άλλο.

Ψυχρά films πλαστικοποίησης. Οι περισσότεροι γνωρίζουν και χρησιμοποιούν ήδη τα ψυχρά υλικά πλαστικοποίησης. Είναι τα πιο διαδεδομένα σε εφαρμογές ψηφιακής εκτύπωσης. Συνήθως είναι τα πιο ακριβά, συγκριτικά με τους υπόλοιπους τύπους. Ο βασικότερος λόγος για την διάδοσή τους είναι η αξιοπιστία τους στις εφαρμογές που χρησιμοποιούνται. Παρέχουν προστασία UV και, ανάλογα το υλικό, παρέχουν διαφορετικό finishing. Εκτός της γυαλιστερής, ματ ή σατινέ υφής, μπορεί να είναι ανάγλυφα, τύπου linen ή καμβά, για πατώματα ή τζάμια. Τα προηγούμενα σε συνδυασμό με την δυνατότητα παραγωγής τους σε διάφορα πάχη, καθιστούν τα ψυχρά υλικά ως την βασικότερη επιλογή για τις γραφικές τέχνες και την ψηφιακή εκτύπωση.

   Τα περισσότερα ψυχρά υλικά είναι βάσης PVC, αλλά μπορεί να είναι και πολυεστερικά ή πολυκαρμπονικά, ακόμη και tedlar. Η κόλλα τους μπορεί να πολυμεριστεί σχεδόν σε όλα τα υλικά εκτύπωσης, ακόμα και «μέσα» από το μελάνι. (Στις εκτυπώσεις με μελάνια διαλύτη θα πρέπει να γίνεται πλήρως η εξάτμιση του διαλύτη πριν την πλαστικοποίηση).

   Κάποιες παλιές μηχανές χρησιμοποιούν ελατήρια για την πίεση των κυλίνδρων πάνω στο υλικό. Δυστυχώς, οι μηχανές αυτές δεν ασκούν την απαραίτητη πίεση για την εφαρμογή της ψυχρής πλαστικοποίησης. Οι σύγχρονες μηχανές, ακόμη και οι «θερμές», είναι ικανές να λειτουργήσουν σωστά στην ψυχρή εφαρμογή. 

   Οι περισσότερες μηχανές είναι σχεδιασμένες έτσι ώστε να αποδίδουν σωστά την ψυχρή εφαρμογή, η οποία ουσιαστικά αποτελεί και το μεγαλύτερο ποσοστό εφαρμογών. Απαραίτητη προϋπόθεση θα είναι η μηχανή σας να διαθέτει σύστημα ανατύλιξης (ή take-up unit) για να μπορεί να «μαζεύει» το προστατευτικό υλικό (σιλικονόχαρτο) της κόλλας. Όλα τα υλικά ψυχρής πλαστικοποίησης έχουν σιλικονόχαρτο για να μην ακουμπάει η κολλώδης επιφάνεια στην επιφάνεια προστασίας. 

   Κάποιοι παλιότεροι τύποι μελανιών δημιουργούσαν χημικές αντιδράσεις με τα υλικά πλαστικοποίησης, παρουσιάζοντας φαινόμενα αστάθειας του μελανιού ή και δημιουργίας φυσαλίδων στην εκτυπωμένη επιφάνεια. 

Υλικά θερμής πλαστικοποίησης. Εάν χρησιμοποιείτε μηχανή με θερμαινόμενους κυλίνδρους, θα χρησιμοποιείτε κατ’ επέκταση υλικά θερμής πλαστικοποίησης. Ως επί το πλείστον τα υλικά αυτά κατασκευάζονται από βάση πολυεστέρα και κόλλα πολυαιθυλενίου (copolymer). Η κόλλα αυτή απαιτεί περίπου 100°-140° C για να λειτουργήσει. Παρότι δεν είναι πολύ εύχρηστη στις εκτυπώσεις με υγρά μελάνια, χρησιμοποιείτε σε ηλεκτροστατικές εκτυπώσεις, σε ξηρογραφικές εκτυπώσεις, σε φωτοτυπίες, σε χάρτες και φωτοαντίγραφα. Το πρόβλημα που προκύπτει με τα υγρά μελάνια, και ιδιαίτερα βάσης νερού (pigment), κατά την εφαρμογή είναι το φαινόμενο “outgas”. Στην ουσία πρόκειται για μια μορφή βρασμού του υδατοδιαλυτού μελανιού σε κάποια σημεία της εκτύπωσης, ο οποίος οφείλεται στην θερμοκρασία εφαρμογής και στο μελάνι το οποίο δεν έχει πλήρως εξατμιστεί. Επίσης, αν υπάρχει συσσωρεμένη υγρασία πάνω στην εκτυπωμένη επιφάνεια, κατά την διάρκεια της θερμής εφαρμογής, θα δημιουργήσει φυσαλίδες ατμού. Επειδή δεν θα υπάρχει διέξοδος από την επιφάνεια εκτύπωσης, και λόγω της δομής του υλικού πλαστικοποίησης, θα παραμένει στο πλαστικοποιημένο προϊόν. 

   Ένα άλλο πρόβλημα που έχουν να αντιμετωπίσουν όσοι κάνουν ξηρογραφική εκτύπωση σε επιστρωμένα υλικά, είναι ότι οι κόλλες copolymer δεν είναι τόσο «επιθετικές» όσο οι ακρυλικές ή οι θερμοπλαστικές. Έτσι, συναντάτε το φαινόμενο της ‘αποφλοίωσης’. Δηλαδή, η κόλλα πολυμερίζεται με την coated στρώση του χαρτιού και με την εκτύπωση, και σε σύντομο χρονικό διάστημα αποκολλάται από το υλικό, τραβώντας μαζί του μέρος της εκτυπωμένης επιφάνειας. Η χαμηλή τιμή τους τα καθιστά, ακόμα και με τα προβλήματα που δημιουργούν, ανταγωνιστικά και χρηστικά. Μια απλή πρόταση επίλυσης κάποιων προβλημάτων είναι η αντικατάσταση του coated υλικού με κάποιο uncoated ή μάτ. Μια άλλη πρόταση είναι να αφήνετε την εκτύπωση για κάποιο χρονικό διάστημα να σταθεροποιηθεί πλήρως το μελάνι πάνω στο υλικό εκτύπωσης. Αν, για παράδειγμα, η εκτύπωση έχει πολλά σκούρα θέματα είναι σίγουρο ότι θα δείχνει σταθερή αλλά δεν θα είναι. Και στην περίπτωση της πλαστικοποίησης το φαινόμενο του outgas θα είναι άμεσο. Σε τέτοιες περιπτώσεις προτείνεται ακόμη και η αναμονή 20 έως 24 ωρών πριν την πλαστικοποίηση. 

•    Κάποιοι laser εκτυπωτές χρησιμοποιούν κερί, γλυκερίνη ή λάδι στο finishing. Είναι σχεδόν αδύνατο να γίνει πλαστικοποίηση σε μια τέτοια επιφάνεια. 
•    Στην περίπτωση εφαρμογής «κάψουλα», θα πρέπει να αποδεχτεί ο πελάτης σας ότι η εκτύπωση θα έχει ένα σκληρό αδιαφανές περιθώριο, το οποίο δεν μπορεί να ξακριστεί γιατί έτσι θα «ανοίξει» η κάψουλα.
•    Ακόμη, θα πρέπει κατά την εφαρμογή, να διατηρείτε σταθερή ταχύτητα και θερμοκρασία ώστε να αποφεύγετε η δημιουργία ζάρας ή κύματος κατά την διέλευση του υλικού από τους θερμούς κυλίνδρους. 

Χαμηλής θερμοκρασίας films. Αυτά τα φύλλα ήρθαν σε αντικατάσταση των προηγούμενων, με σκοπό την εξάλειψη των προβλημάτων που παρουσιάζονταν με την χρήση των θερμών υλικών. Και αυτά είναι από βάση πολυεστέρα και κόλλα πολυαιθυλενίου, η οποία κόλλα έχει υποστεί μια ιδιαίτερη χημική επεξεργασία στο “makeup” της και εφαρμόζει σε χαμηλότερες θερμοκρασίες (80-110°C). Το ότι η εφαρμογή γίνεται πλέον σε χαμηλότερη θερμοκρασία, δεν συνεπάγεται ότι τα προβλήματα λύθηκαν ή εξαλείφθηκαν. 

HeatSet™ Films.  Ή θερμοβοηθούμενα υλικά. Πρόκειται περισσότερο για ένα «υβρίδιο» σε διαρκή ανάπτυξη, μεταξύ των θερμών και των ψυχρών υλικών. Ως υλικά μοιάζουν περισσότερο στα χαρακτηριστικά των pressure-sensitive υλικών, με βάση το PVC, και είναι εξαιρετικά flexible υλικά. Συνήθως έχουν σιλικονόχαρτο γιατί η κόλλα τους είναι σε ημιαδρανή κατάσταση. Έχουν θερμοπλαστική κόλλα, η οποία είναι πολύ πιο «επιθετική» από τις κόλλες των θερμών υλικών, και περιέχει φίλτρο UV προστασίας. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε πολλές εφαρμογές, και αυτό γιατί η κόλλα τους μπορεί να «περάσει» μέσα από την εκτύπωση, ακόμη και σε πρέσες πλαστικοποίησης (vacuum laminating presses). 

   Λόγω του ότι είναι εύκαμπτα υλικά, μπορούν να εφαρμοστούν σε ιδιαίτερης υφής υλικά όπως το linen και ο καμβάς. Σε κάποιες περιπτώσεις, είναι κατάλληλα και για υλικά banner, επειδή είναι υλικά βάσης βινυλίου θα επιτρέψουν στο banner να διατηρήσει τις ιδιότητές του. 

   Συνήθως είναι ακριβά υλικά και αυτός είναι ο βασικότερος παράγοντας για την χαμηλή εξάπλωσή τους στην προστασία των εκτυπώσεων.

Liquid lamination. Η υγρή πλαστικοποίηση δεν είναι ιδιαίτερα νέα στις γραφικές τέχνες. Υπάρχει ως εφαρμογή εδώ και δεκαετίες, όμως ως «βιομηχανοποιημένη» παραγωγή (με ειδικές μηχανές και βερνίκια) είναι σχετικά νέα. Ακόμη βρίσκεται σε μια γενικότερη διαδικασία εξέλιξης και ανάπτυξης. Τα βασικά της πλεονεκτήματα είναι η χαμηλή τιμή της εφαρμογής, η προστασία UV που παρέχει και η δυνατότητα εφαρμογής σε μουσαμάδες. Το πρόβλημα που έχει παρατηρηθεί μέχρι σήμερα είναι η αστάθεια των βερνικιών σε υγρασία ή νερό και ατμοσφαιρική ρύπανση.

   Τελειώνοντας θα υπενθυμίσω ότι στην εφαρμογή της πλαστικοποίησης δεν υπάρχει σωστή επιλογή ή λάθος. Η σωστή ή μη επιλογή του film προστασίας θα εξαρτηθεί από το υλικό εκτύπωσης και τον τύπο των μελανιών που χρησιμοποιήθηκαν. Αν οι εκτυπωτικές εφαρμογές σας είναι offset, laser ή ηλεκτροστατικές εκτυπώσεις, τότε η θερμή πλαστικοποίηση είναι η καταλληλότερη για σας. Αν κάνετε ψηφιακές εκτυπώσεις μόνο η ψυχρή πλαστικοποίηση κάνει για σας. Φροντίστε να είστε ενήμεροι για τα υλικά που θέλετε να χρησιμοποιήσετε και φυσικά ο καλύτερος τρόπος για να αποφύγετε τα λάθη και τις ταλαιπωρίες είναι η δοκιμή!!!